Öz
Su ürünleri sektörü; tüketim açısından nüfusun artışının devam etmesi, ülkelerin gelir düzeylerinde görülen artışlar, sağlıklı beslenmeye yönelik artan eğilim, üretim bakımından ise su ürünlerinde depolama ve ulaşım olanaklarının gelişmesi ile ülke ekonomileri açısından önemli bir sektör haline gelmiştir. Türkiye’nin su ürünleri ihracatı başta olmak üzere dış ticaretinde son yıllarda önemli bir büyüme yaşanmıştır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin dış ticaret yaptığı ülkeler ile su ürünleri sektörü endüstri-içi ticaretinin analiz edilmesidir. Bu kapsamda TÜİK’ten 2010-2022 dönemi için su ürünleri 4 ve 6 haneli HS (Harmonize Sistem) kodlu ürün grupları dış ticaret verileri, Grubel-Lloyd endeksi ile analiz edilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, Türkiye’nin su ürünleri dış ticaretinde EİT (endüstri-içi ticaret) düzeyinin düşük olduğu saptanmıştır. Dolayısıyla su ürünleri dış ticaretinde, ihracatın ithalattan fazla olduğu dikkate alındığında, ihracat yönlü endüstriler-arası şekli öne çıkmaktadır. Aynı zamanda ham su ürünleri ve işlenmiş su ürünlerinde de EİT seviyesinin düşük olduğu gözlenmiştir. Bu bakımdan ham su ürünlerinde ihracat yönlü, işlenmiş su ürünlerinde ise ithalat yönlü endüstriler-arası ticaret şeklinde dış ticaret yapısının olduğu ortaya çıkmıştır. Sadece ham su ürünleri içinde yer alan kabuklu hayvanlar ve yumuşakçalar ürün gruplarında EİT düzeyinin yüksek olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler
Su ürünleri Endüstri-İçi ticaret Grubel-Lloyd endeksi İthalat-İhracat analizi
Kaynakça
- Anonim, (2022). FishStat Plus-Universal software for fishery statistical time series. http://www.fao.org/fishery/statistics/software/fishstat/en (Alınma tarihi: 08.08.2023).
- Anonim, (2023a). Su Ürünleri İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Su-%C3% 9Cr%C3%BCnleri-2022-49678&dil=1#:~:text=T% C3%9C%C4%B0K%20Kurumsal&text=Su%20%C3%BCr%C3%BCnleri%20%C3%BCretimi%202022%20y%C4%B1l%C4%B1nda%20bir%20%C3%B6nceki%20y%C4%B1la%20g%C3%B6re%20%256,bin%20808%20ton%20olarak%20ger%C3%A7ekle%C5%9Fti. (Alınma tarihi: 15.08.2023).
- Anonim, (2023b). Özel ticaret sistemine göre dış ticaret verileri. https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/ menu.zul (Alınma tarihi: 28.08.2023).
- Atik, H. & Türker, O. (2011). Modern Dış Ticaret Kuramları. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 140 sy.
- Balassa, B. (1966). Tariff reductions and trade in manufacturers among the industrial countries. The American Economic Review, 56(3), 466-473. https://www.jstor.org/stable/1823779
- Bashimov, G. (2017). Tarım ve Gıda Ürünlerinde Endüstri-İçi Ticaretin Analizi: Türkiye ve Rusya Örneği. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), 155-167. https://dergipark.org.tr/tr/pub/basbed/issue/38799/459066
- Başkol, M. O. (2009). Türkiye’nin endüstri-içi ticaretinin analizi. Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2), 1-24. http://www.uludag.edu.tr/dosyalar/iibfdergi/ genel-dokuman/2009_2/ASL01.pdf
- Başkol, M. O., (2012). Intra-Industry Trade Between Turkey and the Central Asian Countries. Central Asian Economies in Transition (pp.170-182), Cambridge Scholars Publishing.
- Dalkıran, G. (2019). Türkiye Su Ürünleri Yetiştiriciliği İşletmelerinin Uluslararası Rekabetçilik Durumu Üzerine Bir Araştırma (Tez no 605898). [Doktora Tezi, Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Erdal, G., & Durmuş, H. (2019). Türkiye Tarım Sektöründe Endüstri İçi Ticaretin Analizi. SETSCI Conference Proceedings, 4(6), 80-84. https://doi.org/10.36287/setsci.4.6.026
- Greenaway, D., & Milner, C. (1983). On the measurement of intra-industry trade. The Economic Journal, 93(372), 900-908. https://doi.org/10.2307/2232755
- Grubel, H. G. & Lloyd, P. J. (1971). The empirical measurement of intra‐industry trade. Economic record, 47(4), 494-517. https://doi.org/10.1111/ j.1475-4932.1971.tb00772.x
- Grubel, H. G. & Lloyd, P. J. (1975). Intra-Industry Trade: The Theory and Measurement of International Trade in Differentiated Products. The Economic Journal, 85(339), 646-648. https://doi.org/ 10.2307/2230917
- Kurt, R. & İmren, E. (2018). Türkiye’deki önemli tıbbi ve aromatik bitkilerin endüstri içi ticaret göstergeleri ile statik ve dinamik analizi. Journal of Bartin Faculty of Forestry, 20(3), 548-557. https://doi.org/10.24011/barofd.472457
- Kuşat, N. (2020). Türkiye-AB 28 ticaretinde su ürünleri sektörünün ‘endüstri içi ticaret’ analizi. Acta Aquatica Turcica, 16(4), 535-544. https://doi.org/10.22392/actaquatr.740830
- Luo, X. F., & Han, Y. H. (2018). Analysis of the Characteristics of Aquatic Products Trade between China and ASEAN based on the HS Classification. Earth and Environmental Science, 153(3), 032054. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315 /153/3/032054/pdf
- Mangır, F., & Fidan, A. (2017). Grubel-Lloyd endeksi ile endüstri-içi ticaret analizi: tarım sektörü Türkiye örneği. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(33), 45-51. https://doi.org/10.18493/ kmusekad.400137
- Pomfret, R. (1986). On the Division of Labour and International Trade: or, Adam Smith's Explanation of Intra‐Industry Trade. Journal of Economic Studies, 13(4), 56-63. https://doi.org/10.1108/ eb002633
- Tharakan, P. K. M., & Calfat, G. (1996). Empirical analyses of international trade flows (pp. 59-81). Macmillan Education. https://doi.org/10.1007/978-1-349-24563-5_4
- Ukav, İ. (2023). Türkiye Su Ürünleri Dış Ticareti. Econharran, 7(11), 16-22. https://dergipark.org.tr/ tr/ pub/econharran/issue/77155/1245137
- Yılmaz Yavuz, A., & Yavuz, F. (2022). Denizcilik alanındaki liselerde öğrenim gören öğrencilerin balık tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi: Türkiye örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 25(Ek Sayı 2), 515-522. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi. 1060871
- Yılmaz, Ş. E. (2016). Dış Ticaret Kuramlarının Evrimi. Efil Yayınevi, Ankara, 359 sy.
- Yurttançıkmaz, Z. & Azgün, S. (2017). Türkiye ve Komşu Ülkeler Arasında Endüstri İçi Ticaretin Düzeyi Ve Sektörel Rekabet Gücü (1995-2015). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(3), 513-528. https://www.acarindex.com/ pdfs/530750
Öz
The aquaculture sector has become an important sector in terms of national economies due to the continuous increase of the population in terms of consumption, the increase of the income level of the countries, the increasing tendency towards healthy nutrition, and the development of storage and transportation facilities in terms of production. Türkiye's foreign trade, especially the export of aquaculture products, has experienced significant growth in recent years. This study aims to analyze Türkiye's intra-industry trade in the aquaculture sector with the countries with which Türkiye has foreign trade. In this context, foreign trade data of aquaculture products with 4 and 6-digit HS (Harmonized System) coded product groups for the period 2010-2022 from TurkStat were analyzed using the Grubel-Lloyd index. According to the results of the study, the level of intra-industry trade (IIT) in Türkiye's foreign trade of aquaculture products is low. Therefore, considering that exports exceed imports in the foreign trade of aquaculture products, the export-oriented inter-industry pattern stands out. At the same time, it is also observed that the IIT is low for raw seafood and processed seafood. In this respect, the export-oriented inter-industry trade in raw seafood products and the import-oriented inter-industry trade in processed seafood products were found to have a foreign trade structure. Only the product groups of crustaceans and mollusks, which are included in the raw seafood products, were found to have a high level of IIT.
Anahtar Kelimeler
Aquaculture products Intra-Industry trade Grubel-Lloyd index Import-Export analysis
Kaynakça
- Anonim, (2022). FishStat Plus-Universal software for fishery statistical time series. http://www.fao.org/fishery/statistics/software/fishstat/en (Alınma tarihi: 08.08.2023).
- Anonim, (2023a). Su Ürünleri İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Su-%C3% 9Cr%C3%BCnleri-2022-49678&dil=1#:~:text=T% C3%9C%C4%B0K%20Kurumsal&text=Su%20%C3%BCr%C3%BCnleri%20%C3%BCretimi%202022%20y%C4%B1l%C4%B1nda%20bir%20%C3%B6nceki%20y%C4%B1la%20g%C3%B6re%20%256,bin%20808%20ton%20olarak%20ger%C3%A7ekle%C5%9Fti. (Alınma tarihi: 15.08.2023).
- Anonim, (2023b). Özel ticaret sistemine göre dış ticaret verileri. https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/ menu.zul (Alınma tarihi: 28.08.2023).
- Atik, H. & Türker, O. (2011). Modern Dış Ticaret Kuramları. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 140 sy.
- Balassa, B. (1966). Tariff reductions and trade in manufacturers among the industrial countries. The American Economic Review, 56(3), 466-473. https://www.jstor.org/stable/1823779
- Bashimov, G. (2017). Tarım ve Gıda Ürünlerinde Endüstri-İçi Ticaretin Analizi: Türkiye ve Rusya Örneği. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), 155-167. https://dergipark.org.tr/tr/pub/basbed/issue/38799/459066
- Başkol, M. O. (2009). Türkiye’nin endüstri-içi ticaretinin analizi. Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2), 1-24. http://www.uludag.edu.tr/dosyalar/iibfdergi/ genel-dokuman/2009_2/ASL01.pdf
- Başkol, M. O., (2012). Intra-Industry Trade Between Turkey and the Central Asian Countries. Central Asian Economies in Transition (pp.170-182), Cambridge Scholars Publishing.
- Dalkıran, G. (2019). Türkiye Su Ürünleri Yetiştiriciliği İşletmelerinin Uluslararası Rekabetçilik Durumu Üzerine Bir Araştırma (Tez no 605898). [Doktora Tezi, Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Erdal, G., & Durmuş, H. (2019). Türkiye Tarım Sektöründe Endüstri İçi Ticaretin Analizi. SETSCI Conference Proceedings, 4(6), 80-84. https://doi.org/10.36287/setsci.4.6.026
- Greenaway, D., & Milner, C. (1983). On the measurement of intra-industry trade. The Economic Journal, 93(372), 900-908. https://doi.org/10.2307/2232755
- Grubel, H. G. & Lloyd, P. J. (1971). The empirical measurement of intra‐industry trade. Economic record, 47(4), 494-517. https://doi.org/10.1111/ j.1475-4932.1971.tb00772.x
- Grubel, H. G. & Lloyd, P. J. (1975). Intra-Industry Trade: The Theory and Measurement of International Trade in Differentiated Products. The Economic Journal, 85(339), 646-648. https://doi.org/ 10.2307/2230917
- Kurt, R. & İmren, E. (2018). Türkiye’deki önemli tıbbi ve aromatik bitkilerin endüstri içi ticaret göstergeleri ile statik ve dinamik analizi. Journal of Bartin Faculty of Forestry, 20(3), 548-557. https://doi.org/10.24011/barofd.472457
- Kuşat, N. (2020). Türkiye-AB 28 ticaretinde su ürünleri sektörünün ‘endüstri içi ticaret’ analizi. Acta Aquatica Turcica, 16(4), 535-544. https://doi.org/10.22392/actaquatr.740830
- Luo, X. F., & Han, Y. H. (2018). Analysis of the Characteristics of Aquatic Products Trade between China and ASEAN based on the HS Classification. Earth and Environmental Science, 153(3), 032054. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315 /153/3/032054/pdf
- Mangır, F., & Fidan, A. (2017). Grubel-Lloyd endeksi ile endüstri-içi ticaret analizi: tarım sektörü Türkiye örneği. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(33), 45-51. https://doi.org/10.18493/ kmusekad.400137
- Pomfret, R. (1986). On the Division of Labour and International Trade: or, Adam Smith's Explanation of Intra‐Industry Trade. Journal of Economic Studies, 13(4), 56-63. https://doi.org/10.1108/ eb002633
- Tharakan, P. K. M., & Calfat, G. (1996). Empirical analyses of international trade flows (pp. 59-81). Macmillan Education. https://doi.org/10.1007/978-1-349-24563-5_4
- Ukav, İ. (2023). Türkiye Su Ürünleri Dış Ticareti. Econharran, 7(11), 16-22. https://dergipark.org.tr/ tr/ pub/econharran/issue/77155/1245137
- Yılmaz Yavuz, A., & Yavuz, F. (2022). Denizcilik alanındaki liselerde öğrenim gören öğrencilerin balık tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi: Türkiye örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 25(Ek Sayı 2), 515-522. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi. 1060871
- Yılmaz, Ş. E. (2016). Dış Ticaret Kuramlarının Evrimi. Efil Yayınevi, Ankara, 359 sy.
- Yurttançıkmaz, Z. & Azgün, S. (2017). Türkiye ve Komşu Ülkeler Arasında Endüstri İçi Ticaretin Düzeyi Ve Sektörel Rekabet Gücü (1995-2015). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(3), 513-528. https://www.acarindex.com/ pdfs/530750
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Tarım Ekonomisi (Diğer) |
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALESİ (Research Article) |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 23 Nisan 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | |
| Gönderilme Tarihi | 13 Kasım 2023 |
| Kabul Tarihi | 26 Ocak 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024Cilt: 27 Sayı: 4 |
2022-JIF = 0.500
2022-JCI = 0.170
Uluslararası Hakemli Dergi (International
Peer Reviewed Journal)
Dergimiz, herhangi bir başvuru veya yayımlama ücreti almamaktadır. (Free submission and publication)
Yılda 6 sayı yayınlanır. (Published 6 times a year)
Bu web sitesi Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.