International Journal of Filologia

Öz

Edebî türler açısından oldukça zengin olan klasik Türk edebiyatı türlerinden biri de münazaradır. Münazara, bir konu üzerinde belli kurallar çerçevesinde yapılan tartışma, üstünlük yarışına girme gibi anlamlara gelmektedir. Gerek Doğu edebiyatlarında gerekse Batı edebiyatlarında birçok örneğine rastlanan münazara hem manzum hem de mensur olarak yazılabilir. Türk edebiyatı münazara türündeki eserler bakımından son derece zengin bir edebiyattır. Münazaralar müstakil bir eser olarak yazılabildiği gibi herhangi bir eserin bir bölümü hâlinde de karşımıza çıkabilmektedir. XI. yüzyılda ilk örneklerine rastladığımız münazaranın Türk edebiyatındaki ilk örneklerinden biri de Hoca Ahmed Yesevî’nin Dîvân-ı Hikmet’inde yer alan cennet-cehennem münazarasıdır. Cennet-cehennem münazarası örneklerinden birini de XIX. asır şairlerinden Zârî yazmıştır.
Bu çalışmada öncelikle, klasik Türk edebiyatında münazara ile ilgili genel bilgiler verilmiştir. Sonrasında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yazma Eserler Koleksiyonunda kayıtlı olan Zârî Dîvânı kısaca tanıtılmıştır. Daha sonra Hoca Ahmed Yesevî ile Zârî adlı şairin cennet-cehennem konusunda yazdıkları münazaralar tanıtılıp şekil ve muhteva açısından birbiriyle mukayese edilmiştir. Bu mukayesenin ardından, şimdiye kadar yayımlanmamış olan Zârî’nin münazarasının transkripsiyonlu metni verilmiştir. Bu çalışma vesilesiyle hem bilinmeyen bir divan tanıtılacak hem de münazara literatürüne küçük de olsa bir katkı sağlanacaktır.