Öz
Works in public libraries can be adversely affected by factors such as natural hazard-induced disasters, emergencies, and human-induced risks. These works are at risk of damage or destruction due to their structures. Due to their structures, these works are in danger of being damaged or destroyed. In case of any natural hazard-disaster, in order to minimize tangible and intangible losses and damages to personnel, users and work losses, it is important to have risk and safety preventative measures at the public libaries. Purpose of this study to understand how the collections, users and personnel at public libraries will get affected by any non-structural damages during or after the natural hazard-disaster. In this study, using descriptive research method, the data were obtained through questionnaires and interviews. The population of the study is consisting of provincial and district public libraries affiliated with the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Türkiye. The research findings showed that 46,5 percent of the public library administrators finds their risk and safety measures somewhat satisfactory; 20 percent finds it non-satisfactory or no risk ad safety measures are taken. Study also shows only 2,4 percent of the administrators and workers have enough education; 56,7 percent says somewhat educated about possible natural disasters. According to the administrators at public libraries 29,2 percent of the problems are related to structural problems and 22 percent of the problem related to education and practice related problems. As a result of the study, it is understood that public library managers in Türkiye do not evaluate the subject from a holistic approach in terms of disaster risk management and disaster management. The study concludes that preventive measures taken are not yet in line with the established standards and not sufficiently effective, as the approaches and systems that should work together and complement each other are not yet integrated in public libraries.
Anahtar Kelimeler
Disaster Management Disaster-Risk Management In Libraries Preventive Measures Public Libraries Risk Management
Kaynakça
- Akussah H, Fosu V. (2001). Disaster management in academic libraries in Ghana. African Journal of Library Archives and Information Science 11:1-16.
- Çıngı H. (1990). Örneklem Kuramı. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Çolaklar H. (2020). Kütüphaneler ve bilgi merkezlerinde risklerin analizi ve risk yönetimi. In: Kuzucuoğlu A. H. Şeşen Y. (ed) Bilgi merkezleri: Sağlık ve afet bilgi yönetimi, 1. Baskı. Hiperyayın, İstanbul, pp 222-258.
- Durduran S. S, Geymen A. (2008). Türkiye’de afet bilgi sistemi çalışmalarının genel bir değerlendirmesi. In: 2. Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri sempozyumu bildiriler kitabı, 1. Baskı. Erciyes Üniversitesi, Kayseri, pp 344-352.
- Gökçe O, Özden Ş, Demir A. (2008). Türkiye’de afetlerin mekansal ve istatistiksel dağılımı afet bilgileri envanteri. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ankara.
- Kostagiolas P, Araka I, Theodorou R, Bokos G. (2011). Disaster management approaches for academic libraries: An issue not to be neglected in Greece. Library Management 32:516-530. https://doi.org/10.1108/01435121111187888.
- Kuzucuoğlu A. H. (2014). Kütüphanelerde yapısal olmayan malzeme kaynaklı riskler. Bilgi ve Belge Araştırmaları Dergisi 2:21-38.
- Kuzucuoğlu A. H. (2015). Müze, kütüphane ve arşiv binalarında afetlere yönelik önlemler. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17(1):1–12.
- Kuzucuoğlu A. H. (2019). Müzelerde koruma politikaları. Unimuseum 2(2):40–44.
- Kuzucuoğlu A. H. (2021). Bilgi merkezi yönetimini etkileyen unsurlar: Afetler ve kriz yönetimi. In: Yılmaz E, Kanık L. (ed) Bilgi merkezlerinde yönetim, 1. Baskı. Hiperyayın, İstanbul, pp 817-839.
- Matthews G, Eden P. (1996). Disaster management training in libraries. Library Review 45(1):30-38. https://doi.org/10.1108/00242539610107730.
- Patin B. (2020). What is essential?: Understanding community resilience and public libraries in the United States during disasters. Proceedings of the Association for Information Science and Technology 57(1):1-11. https://doi.org/10.1002/pra2.269.
- Shaheen M. A. (2008). Earthquake effects on educational institutions and libraries of Azad Kashmir. Library Review 57(6):449-456. https://doi.org/10.1108/00242530810886724.
- Sinha A. K. (2003). Development of an integrated disaster management system in India: Importance of reliable information. In: The Information conference on total disaster risk management, 1. Baskı. ADRC, Japonya, pp 2-4.
- Şeşen Y. (2019). Akademik kütüphane hizmetlerinde sürekli gelişim felsefesine uygun hizmet anlayışı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23(2):887-918.
- Şeşen Y. (2020). Kütüphane mimari plan tasarımı üzerine inovasyon çalışmaları. ZfWT 12(3):245-260.
- Şeşen Y, Kuzucuoğlu A. H. (2020). The Importance of Green Libraries in Terms of Sustainability. Journal of Balkan Libraries Union 7(1):10-16.
- T.C. İçişleri Bakanlığı (2018). Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğa Kaynaklı Afet İstatistikleri. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara.
- T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2014). Afet yönetiminde etkinlik, 10. Kalkınma planı özel ihtisas komisyonu raporu. Kalkınma Bakanlığı, Ankara.
- Tezgider G. (2019). Uluslararası afet yönetimi politikaları. In: Özmen B (ed) Afet yönetimi 2, 1. Baskı. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi, Eskişehir, pp 180-210.
- URL 1, https://www.undrr.org/terminology/disaster (Son Erişim: 01.05.2021)
- URL 2, https://www.fema.gov/fema-e-74-reducing-risks-nonstructural-earthquake-damage (Son Erişim: 16.04.2021)
- URL 3, https://kygm.ktb.gov.tr/TR-310238/2021-yili-istatistikleri.html (Son Erişim: 21.01.2022)
- URL 4, https://www.undrr.org/about-undrr/history#60s (Son Erişim: 01.05.2021)
- URL 5, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/03/20180318M1-2-1.pdf (Son Erişim: 09.08.2023)
- Varol N, Kaya Ç. M. (2018). Afet risk yönetiminde transdisipliner yaklaşım. Afet ve Risk Dergisi 1(1): 1-8.
- Yılmaz A (2012). Türkiye’de afetlerde karşılaşılan sorunlar. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 1(1):61-81.
- Yücel G (2015). Afet öncesi zarar azaltma çalışmaları ve kütüphaneler: İstanbul Halk Kütüphaneleri. In: Elektronik çağda içerikten mimariye kütüphaneler sempozyumu bildiriler kitabı, 1. Baskı. Hacettepe Üniversitesi, Ankara, pp 114-120.
- Zach L (2011). What do I do in an emergency? The role of Public Libraries in providing information during times of crisis. Science and Technology Libraries 30(4):404-413. https://doi.org/10.1080/0194262x.2011.626341.
Öz
Halk kütüphanelerindeki eserler, doğa kaynaklı afet, acil durum ve insan kaynaklı riskler gibi etmenlerden olumsuz etkilenebilmektedir. Yapıları itibarıyla bu eserler hasar görme veya yok olma tehlikesi altındadır. Afet yaşama olasılığı yüksek bir ülke olan Türkiye’deki halk kütüphanelerinde bu konuda gerekli önlemlerin alınması personel, kullanıcı ve eserlerin doğa kaynaklı olası afet ve acil durum kayıp ve hasarlarını maddi ve manevi olarak en aza indirmek için büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki halk kütüphanelerinde bulunan dermelerin, kullanıcı ve personelin yapısal olmayan elemanlardan (bina iskeleti, duvar, kolon, kiriş ve çatı hariç/binaya sonradan monte edilebilen öğeler) kaynaklanabilecek afet risklerine karşı korunup korunmadığını belirlemektir. Betimleme yöntemine dayalı olarak yapılan araştırmada veriler anket yoluyla elde edilmiştir. Çalışmanın evrenini Türkiye’de T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı olarak hizmet veren toplam 1.252 il ve ilçe halk kütüphanesi oluşturmaktadır. Araştırma bulgularına göre, Türkiye’deki halk kütüphanesi yöneticileri kütüphanelerini afetlere hazırlık, dayanıklılık ve yeterlik durumu açısından kısmen (%46,5) yeterli bulmakta, %20’si hiç hazırlıklı olmadıklarını düşünmektedir. Onlar, yönetici ve personelin sadece %2,4’ünün bu konuda yeterli farkındalık ve bilince sahip bulunduğunu, en büyük çoğunluğunun (%56,7) ise kısmen yeterli düzeyde olduğunu belirtmektedir. Yöneticilere göre, halk kütüphanelerinin afetlere karşı hazırlıklı ve yeterli olmamasının en önemli nedenleri bina sorunları (%29,2) ve bu konudaki eğitim ve uygulama yetersizliğidir (%22). Çalışma sonucunda, Türkiye’deki halk kütüphaneleri yöneticilerinin afet risk yönetimi ve afet yönetimi açısından konuyu bütüncül bir yaklaşımla değerlendirmediği anlaşılmıştır. Araştırmada, birlikte çalışması ve birbirini tamamlar nitelikte olması gereken yaklaşım ve sistemlerin halk kütüphanelerinde bütünlük içerisinde henüz yer almadığı için alınan önleyici önlemlerin belirlenen standartlarda ve yeterince etkili olmadığı sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Afet Yönetimi Halk Kütüphaneleri Kütüphanelerde Afet Risk Yönetimi Önleyici Tedbirler Risk Yönetimi
Kaynakça
- Akussah H, Fosu V. (2001). Disaster management in academic libraries in Ghana. African Journal of Library Archives and Information Science 11:1-16.
- Çıngı H. (1990). Örneklem Kuramı. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Çolaklar H. (2020). Kütüphaneler ve bilgi merkezlerinde risklerin analizi ve risk yönetimi. In: Kuzucuoğlu A. H. Şeşen Y. (ed) Bilgi merkezleri: Sağlık ve afet bilgi yönetimi, 1. Baskı. Hiperyayın, İstanbul, pp 222-258.
- Durduran S. S, Geymen A. (2008). Türkiye’de afet bilgi sistemi çalışmalarının genel bir değerlendirmesi. In: 2. Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri sempozyumu bildiriler kitabı, 1. Baskı. Erciyes Üniversitesi, Kayseri, pp 344-352.
- Gökçe O, Özden Ş, Demir A. (2008). Türkiye’de afetlerin mekansal ve istatistiksel dağılımı afet bilgileri envanteri. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ankara.
- Kostagiolas P, Araka I, Theodorou R, Bokos G. (2011). Disaster management approaches for academic libraries: An issue not to be neglected in Greece. Library Management 32:516-530. https://doi.org/10.1108/01435121111187888.
- Kuzucuoğlu A. H. (2014). Kütüphanelerde yapısal olmayan malzeme kaynaklı riskler. Bilgi ve Belge Araştırmaları Dergisi 2:21-38.
- Kuzucuoğlu A. H. (2015). Müze, kütüphane ve arşiv binalarında afetlere yönelik önlemler. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17(1):1–12.
- Kuzucuoğlu A. H. (2019). Müzelerde koruma politikaları. Unimuseum 2(2):40–44.
- Kuzucuoğlu A. H. (2021). Bilgi merkezi yönetimini etkileyen unsurlar: Afetler ve kriz yönetimi. In: Yılmaz E, Kanık L. (ed) Bilgi merkezlerinde yönetim, 1. Baskı. Hiperyayın, İstanbul, pp 817-839.
- Matthews G, Eden P. (1996). Disaster management training in libraries. Library Review 45(1):30-38. https://doi.org/10.1108/00242539610107730.
- Patin B. (2020). What is essential?: Understanding community resilience and public libraries in the United States during disasters. Proceedings of the Association for Information Science and Technology 57(1):1-11. https://doi.org/10.1002/pra2.269.
- Shaheen M. A. (2008). Earthquake effects on educational institutions and libraries of Azad Kashmir. Library Review 57(6):449-456. https://doi.org/10.1108/00242530810886724.
- Sinha A. K. (2003). Development of an integrated disaster management system in India: Importance of reliable information. In: The Information conference on total disaster risk management, 1. Baskı. ADRC, Japonya, pp 2-4.
- Şeşen Y. (2019). Akademik kütüphane hizmetlerinde sürekli gelişim felsefesine uygun hizmet anlayışı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23(2):887-918.
- Şeşen Y. (2020). Kütüphane mimari plan tasarımı üzerine inovasyon çalışmaları. ZfWT 12(3):245-260.
- Şeşen Y, Kuzucuoğlu A. H. (2020). The Importance of Green Libraries in Terms of Sustainability. Journal of Balkan Libraries Union 7(1):10-16.
- T.C. İçişleri Bakanlığı (2018). Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğa Kaynaklı Afet İstatistikleri. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara.
- T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2014). Afet yönetiminde etkinlik, 10. Kalkınma planı özel ihtisas komisyonu raporu. Kalkınma Bakanlığı, Ankara.
- Tezgider G. (2019). Uluslararası afet yönetimi politikaları. In: Özmen B (ed) Afet yönetimi 2, 1. Baskı. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi, Eskişehir, pp 180-210.
- URL 1, https://www.undrr.org/terminology/disaster (Son Erişim: 01.05.2021)
- URL 2, https://www.fema.gov/fema-e-74-reducing-risks-nonstructural-earthquake-damage (Son Erişim: 16.04.2021)
- URL 3, https://kygm.ktb.gov.tr/TR-310238/2021-yili-istatistikleri.html (Son Erişim: 21.01.2022)
- URL 4, https://www.undrr.org/about-undrr/history#60s (Son Erişim: 01.05.2021)
- URL 5, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/03/20180318M1-2-1.pdf (Son Erişim: 09.08.2023)
- Varol N, Kaya Ç. M. (2018). Afet risk yönetiminde transdisipliner yaklaşım. Afet ve Risk Dergisi 1(1): 1-8.
- Yılmaz A (2012). Türkiye’de afetlerde karşılaşılan sorunlar. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 1(1):61-81.
- Yücel G (2015). Afet öncesi zarar azaltma çalışmaları ve kütüphaneler: İstanbul Halk Kütüphaneleri. In: Elektronik çağda içerikten mimariye kütüphaneler sempozyumu bildiriler kitabı, 1. Baskı. Hacettepe Üniversitesi, Ankara, pp 114-120.
- Zach L (2011). What do I do in an emergency? The role of Public Libraries in providing information during times of crisis. Science and Technology Libraries 30(4):404-413. https://doi.org/10.1080/0194262x.2011.626341.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kütüphane ve Bilgi Çalışmaları (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Eylül 2023 |
| Kabul Tarihi | 31 Ağustos 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 6 Sayı: 3 |
